Pandemi Süreci ve Sonrasında Ekonomik Anlamda Bizi Neler Bekliyor?

Kısa sürede dünyanın neredeyse tamamına yayılan koronavirüs pandemisi sebebiyle dünya çapında vaka sayısı gün geçtikçe yükseliyor. Salgının yayılma hızını yavaşlatma ve kontrol altına alma amacıyla alınan sosyal izolasyon tedbirleri ekonomik aktiviteyi ve uluslararası ticareti kısıtlıyor. Hane halkının ve şirketlerin derinden etkilendiği bu süreçte merkez bankalarına ve hükümetlere büyük sorumluluk düşüyor. Ekonomik öngörüler de dünyanın içerisinde bulunduğu küresel durgunluğu yansıtmakta. Peki, bu pandemi ekonomik parametreleri değiştirerek, etkisini orta ve uzun vadede sürdürecek mi?

OECD Büyüme Tahminleri görseli

Bu salgına bağlı olarak büyük ölçüde etkilenen endüstriler arasında şüphesiz turizm, seyahat, ulaşım sektörü bulunuyor. Dünyanın en büyük havayolu şirketleri, uluslararası seyahat yasaklarının bir sonucu olarak büyük bir gelir düşüşüyle karşı karşıya. Dolayısıyla konaklama sektöründe de benzer bir düşüş gözlemlemek mümkün.

Küresel otel zinciri Marriott’a göre dünya çapında %75’lik bir düşüş görülüyor. Öte yandan, otomotiv sektörü de aynı şekilde büyük risk altında. En büyük otomotiv pazarlarından biri olan Çin’de Şubat ayında %80’lik bir düşüş yaşandı. OECD, dünya ekonomisinin bu yıl Covid-19 salgını nedeniyle 2009’dan bu yana gerçekleşen en düşük hızda büyüyeceğini öngörüyor. Tahminlere göre; 2020 yılı için yalnızca %2,4’lük büyüme bekleniyor.

Küresel Durgunluğu Aşmak Nasıl Mümkün Olacak?

Bu anlamda 3 tane senaryo ile yakın geleceğe yönelik birkaç tablo çizilebilir.

V Şekilli Senaryo, Pandemi Şokuna Rağmen Ekonomik Büyüme görseli

V Şekilli Senaryo

-V şekilli senaryo hızlı bir iyileşme sürecini öngörür. Ekonomik şoka rağmen büyüme sağlanır. Yıllık büyüme oranları ekonomik şokun etkilerini absorbe eder.

U Şekilli Senaryo, Pandemi Şokuna Rağmen Ekonomik Büyüme görseli

U Şekilli Senaryo

-U şekilli senaryo bir önceki senaryodan daha az iyimser bir öngörüdür. Bu senaryoda ekonomik şok bir süre devam eder ve toparlanmak biraz daha uzun sürer.

L Şekilli Senaryo, Pandemi Şokuna Rağmen Ekonomik Büyüme görseli

L Şekilli Senaryo

-L şekilli senaryoda ise Covid-19’un ekonomik sisteme kalıcı bir hasarı söz konusudur. Ancak kötümser varsayımlara rağmen uzmanlar bu senaryonun gerçekleşmesinin muhtemel olmadığı görüşünde.

Krizin Türkiye’deki Karşılığı Nedir?

Covid-19 salgınının, Türkiye’deki otomotiv, perakende ve taşımacılık gibi kilit sektörler üzerinde olumsuz bir etkisi oldu. Ford Otosan, Toyota ve Hyundai üretimlerini durdurdu. Toplam 68 ülkeye seyahat yasağının uygulanmasıyla havacılık sektörünün bu sene 100 milyon ile 120 milyon dolar arasında bir gelir düşüşü yaşaması muhtemel. Türkiye’nin ticaret ortaklarının çoğu korona virüsten etkilenmiş durumda. Bu yüzden tedarik zincirlerinde bir sarsılma yaşanacaktır. Turizme yönelik rezervasyonlar iptal edildi ve bazı bölgelerde otel doluluk oranları % 30’un altına düştü. Kafe, sinema, spor salonu ve alışveriş merkezleri gibi toplanma alanları faaliyetlerini durdurdu.

Sosyal izolasyon tedbirleri çerçevesinde bireylere ve işletmelere çeşitli sınırlamalar getirildi. Hali hazırda 60 yaşından büyük ve 20 yaşından küçük bireylere sokağa çıkma yasağı uygulamada. İşgücünde eşitsizlik kendini farklı şekillerde gösteriyor. Sürücüler, kuryeler, temizlik görevlileri, perakende çalışanları ve daha pek çok çalışan dışarı çıkmak zorunda olmalarına rağmen kurumsal çalışanların büyük bir çoğunluğu evden çalışma esnekliğine sahip.

Kariyer.net tarafından yürütülen ankete göre çalışanların %57’si sürekli olarak evden çalışırken, %28’i belirli günlerde evden çalışıyor ve geriye kalan %15’lik dilim ise işini sürdürmek için dışarı çıkmak durumunda. Ankete göre; İK yetkililerinin ve çalışanların beşte biri evden çalışma modelinin devam edeceğini öngörürken, çoğunluğu bu pandemi sonrasında sektör içerisinde köklü değişikliklerin yaşanacağını düşünüyor.

Kariyer.net Sosyal İzolasyon Anketi görseli

Kısıtlamaların Ekonomiye Etkisi

İşletmelere getirilen kısıtlamaların ekonomik yansımaları endişe verse de Çin örneğini incelemek yerinde bir yaklaşım olacaktır. Wuhan eyaletinde 13 Ocak’ta başlayan kısıtlamalar 30 Mart’ın sonunda gevşetildiği ve iş hayatının normale döndüğü görülüyor. Bu açıdan içinde bulunduğumuz dönemin geçici olduğunu kabullenmek faydalı olacaktır. Öte yandan, firmalar nezdinde uzaktan çalışma kavramının kabul edilebilir hale gelmesi farklı çalışma modellerini yeniden düşünmeye itebilir ve esnek çalışmanın yaygınlaşmasına olanak sağlayabilir.

HSBC Türkiye GYSH İncelemesi

Türkiye’nin GYSH ağırlıkları incelendiğinde, 2020 yılının başında Türkiye ekonomisi için ivme söz konusuydu. HSBC’nin öngörüsüne göre, koronavirüs salgını yıllık GSYH büyüme oranını %-3,2’ye çekecek. Beraberinde ise Covid-19 şokunun atlatılmasıyla 2021 yılında büyüme oranının %3.7’ye yükseleceği ve Türkiye’nin ekonomisini bir yıl içerisinde toparlanacağı öngörülüyor.

Pandemi Döneminin Etki Aşamaları

Salgının bir başlangıcı ve bitişi olduğunu kabul etmek süreci en doğru şekilde yönetmek adına büyük önem taşıyor. İnsanların pandemi dönemi boyunca hangi duygu durumlarından geçtiğini görmek bu açıdan faydalı olacaktır. Golin’in Çin’de bulunan merkezi GolinMagic tarafından gerçekleştirilen analiz incelendiğinde dört aşamadan bahsetmek mümkün.

Buna göre sosyal iletişimde ilk aşama korku ve endişenin hüküm sürdüğü ve bilgi arayışının yoğun olduğu bir dönemi işaret ediyor. İkinci aşama ise vaka sayılarının zirveler ulaşmasıyla toplumun duygu durumunda oluşan ikilik, bir yandan endişe seviyeleri üst seviyelere ulaşırken, diğer yandan da umudun belirdiği bir nokta. Üçüncü aşamada ise vaka sayılarının azalması insanların sosyal ve duygusal olarak bir toparlanma dönemine girdiğini vurguluyor. Dördüncü ve son aşama ise pandeminin bittiği ve pandemi sonrası hayatın gerçekliğiyle yüzleşme dönemi.

GolinMagic Covid-19 Pandemi Analizi görseli

Pandemi Küresel Boyutta Kalıcı Sonuçları Getirecek mi?

Covid-19 salgını, küresel ekonominin ve politikanın seyrini farklı şekillerde etkileyebilir. Tüketim, birikim, kariyer planlarını ve uzun vadede çalışma şekillerini kökten değiştirebileceğini ve dijital dönüşüm sürecini hızlandıracağını gözler önüne serdi. Genel olarak evden çalışma modeli sevildi. Yapılan araştırmalara göre her 2 çalışandan biri evden çalışmaya devam etmek istiyor. Bununla birlikte tatil planları ile iş kurma hayalleri ertelendi, birikim yapma planları başladı.

Virüsün çeşitli siyasi sistemlere tâbi nüfusların korunma kabiliyetlerini test etmesi küresel çapta siyasi sonuçlar doğurmaktadır. Kurumsal açıklar ortaya çıkabilir ve siyasi değişiklikler tetiklenebilir. Politik figürlerin salgına yönelik yaklaşımları siyasi seçimleri şekillendirebilir.

Diğer açıdan, kriz uluslararası iş birliğinin güçlenmesine veya tersine milliyetçiliği daha da ileri bir noktaya taşıyabilir.

Krizler yeni teknolojilere adaptasyonu hızlandırabilir. 2003’teki SARS salgını, Çinli tüketiciler arasında online alışverişin benimsenmesine yol açmıştı. Alibaba’nın hızlı yükselişinin arkasında bu salgının etkin bir rolü olduğu biliniyor.

Çin Endüstriyel Üretim Grafiği
Pandemi Yüzünden Çin Araç Satışlarında Keskin Düşüş Grafiği görseli

Aynı şekilde Türkiye için de inovasyon çağına girdiğimiz bir dönem söz konusu olabilir. Turizm sektörünün sarsılmasıyla daha çok dış açık veren Türkiye’nın ithalatı ikame edici sanayileşmeye yönelmesi gerekecek. Bunu teşvik eden yüksek döviz kuru, Avrupa ve Amerika merkez bankalarının dünya pazarına enjekte ettikleri bol miktarda paranın faiz hadlerini sıfıra indirmesiyle, Türkiye’deki yatırımcılara bir kaynak olacaktır.

BBC Global Seyahat Kısıtlaması Grafiği
Korona virüsün Borsalar Üzerindeki Etkileri görseli

Yarının ürünlerini,
sizin için
tasarlıyoruz!

Haber bültenimize kaydolun

Arman Tasarım’ın dünyasından yeni ve ilham verici içerik için kaydolun.